May 19, 2025 · 4 min read
Flexibiliteit als fundament voor een toekomstbestendig energiesysteem
De Nederlandse energietransitie staat op een kantelpunt. De groeiende vraag naar elektriciteit - aangejaagd door de opkomst van datacenters, industriële elektrificatie en de warmtetransitie - overtreft de snelheid waarmee ons energiesysteem momenteel kan uitbreiden. In het recent gepubliceerde Scenariorapport 2025 van Netbeheer Nederland wordt daarom één ding glashelder: flexibiliteit is geen luxe meer, maar een noodzaak.
Van netuitbreiding naar systeemoptimalisatie
Tussen 2030 en 2050 is er tussen de 126 en 264 GW extra vermogen nodig. Dat betekent een jaarlijkse netuitbreiding die tot vijf keer sneller moet dan vandaag het geval is. Maar fysieke infrastructuur is slechts een deel van de oplossing. Waar we minstens zo hard op moeten inzetten, is het slim en flexibel afstemmen van vraag en aanbod.
De opmars van weersafhankelijke bronnen zoals zon en wind zorgt immers voor grote schommelingen in het energieaanbod. Flexibiliteit stelt ons in staat om deze schommelingen op te vangen en het systeem in balans te houden - op momenten van overschot én schaarste.
Wat betekent flexibiliteit concreet?
Alle scenario’s in het rapport maken duidelijk: zonder forse inzet op deze flexibiliteitsopties ontstaan er onvermijdelijk momenten waarop het systeem uit balans raakt.
Flexibiliteit in het energiesysteem gaat verder dan alleen batterijen. Het draait om een mix van slimme oplossingen:
- Apparaten en processen automatisch aansturen op basis van netbelasting (vraagsturing).
- Energie langdurig opslaan, bijvoorbeeld met grote batterijen of luchtdrukopslag.
- Overtollige elektriciteit omzetten in andere vormen, zoals waterstof of warmte.
- Meer stroom uitwisselen met buurlanden.
Lokale installaties gebruiken om overschotten om te zetten in warmte of gas. Uit alle scenario’s blijkt: zonder deze vormen van flexibiliteit komt het energiesysteem op piekmomenten in de knel.
De rol van operationele teams
Operationele teams bij netbeheerders, energiebedrijven en decentrale energieleveranciers dragen de sleutel tot deze omslag. Flexibiliteit vraagt immers om:
- Inzicht in real-time data over belasting, productie en systeemstatus;
- Regelcapaciteit om snel te kunnen schakelen bij pieken en dalen;
- Samenwerking tussen partijen om flexibiliteit over netgrenzen heen mogelijk te maken.
Zonder deze basis blijft flexibiliteit een papieren ideaal.
Wat is hier voor nodig
Om flexibiliteit te benutten, moet je eerst grip hebben op je operatie. Dat begint met:
- Data-integratie - systemen, assets en gebruikers moeten verbonden zijn;
- Centralisatie - één omgeving waarin je operaties stuurt en afwijkingen detecteert;
- Predictie en automatisering - AI-ondersteuning bij besluitvorming over inzet van flexibiliteit;
- Infrastructuurplanning - inzicht in waar en wanneer flexibiliteit nodig is om congestie te voorkomen.
Samen vooruit
Zoals het rapport stelt, is flexibiliteit niet alleen een technische uitdaging, maar ook een strategische noodzaak. Alleen door slim gebruik van flexibiliteit kunnen we een robuust, schaalbaar en toekomstgericht energiesysteem realiseren.
De capaciteit om tekorten op te vangen moet fors groeien. Daarbij is efficiënt benutten van overschotten essentieel.
De energie-infrastructuur is de ruggengraat van onze economie. Flexibiliteit is het zenuwstelsel dat het geheel laat functioneren.
Blockbax helpt graag mee om de operatie goed te structureren zodat operationele flexibiliteit gerealiseerd kan worden. Denk aan één centrale omgeving voor real-time inzicht, datagestuurde besluitvorming en samenwerking over teams heen.
Wil je weten hoe jouw organisatie flexibiliteit beter kan benutten in de operatie? Neem gerust contact met ons op.
Bronnen
https://www.netbeheernederland.nl/artikelen/nieuws/netbeheer-nederland-scenarios-editie-2025
